البرز- امیدبانوان؛ آمار می‌گوید درصدِ کاهش تعداد زنان شاغل از پاییز۹۸ تا پاییز۹۹، یعنی در طول یک‌سال اولِ همه‌گیری کووید۱۹، حدود ۱۴برابر مردان بوده است. در این مدت تقریباً از هر شش زن شاغل، یک نفر شغل خود را از دست داده و در مقابل از هر ۷۸ مرد شاغل، یک نفر دچار بیکاری شده است.

به گفتۀ مدیرکل دفتر سیاستگذاری و توسعه اشتغال وزارت کار، در بهارگذشته نسبت به بهار98 حدود ۷۴۹هزار نفر از اشتغال زنان کاسته شده و طی بهار تا تابستان99 نیز حدود ۱۲۰هزارنفر دیگر از اشتغال زنان کاسته شده که نشان از تأثیر بسیار شیوع بیماری کرونا بر اشتغال زنان بوده است.

در این مجرا، کارشناسانِ امر در حوزۀ پژوهش‌های اجتماعی- اقتصادی، آماری را بیان می‌کنند که بر مبنای صحتِ اعداد و ارقام موجود، فاجعه و بحرانی جامعه را فرا گرفته که پیکان اصلی به سمت بانوان شاغل است.

آمار درخصوص تفاوت اشتغال ایجادشده در سال‌های ۹۳ تا ۹۸ می‌گوید: ۵۰ درصد اشتغال ایجاد‌شده در این دوره متعلق به زنان است. به این ترتیب با وجود اینکه حدود ۱۸درصد اشتغال کل کشور به زنان تعلق دارد اما در این دوره ۵۰درصد ورودی‌های جدید بازار کار زنان هستند. این شرایط کاملاً با ساختار بازار کار ما متفاوت بوده است. البته تفاوت‌ها از وجوه دیگر هم وجود دارد. مثلاً این‌که نیمی از اشتغال تازه‌افزوده ‌شده دارای تحصیلات دانشگاهی بودند. درحالی‌که در کل بازار کار کشور کمتر از ۲۰درصد دارای تحصیلات دانشگاهی هستند. همچنین ۶۰درصد این افراد متولدان دهه ۷۰ هستند و اغلب این افراد در بنگاه‌های بسیار خرد اشتغال دارند. به عبارت روشن‌تر؛ حدود ۷۵درصد شغل‌هایی که در این دوره ایجاد شد به کارهای مستقل و بخش خدمات متعلق است.

و به طور شفاف: اگر بخواهیم سه فصل بهار، تابستان و پاییز۹۹ را در نظر بگیریم، متوجه می‌شویم در هر سه فصل حدود ۵۰ تا ۶۰درصد شغل‌های ازدست‌رفته به زنان تعلق داشته است. در فصل بهار حدود ۵۰ درصد، در فصل تابستان حدود ۶۰ درصد و در پاییز حدود ۷۰ تا ۷۵ درصد اشتغال ازدست‌رفته به زنان تعلق داشته است! یعنی با توجه و بررسی نتایج طرح آمارگیری نیروی کار: در پاییز گذشته نسبت به فصل مشابه سال قبل حدود یک‌میلیون و 500هزارنفر از بازار کار خارج شده‌اند که بیش از یک میلیون نفر آنان را زنان تشکیل می‌دهند. این تغییراتِ جمعیتی به نوبه خود موجب کاهش نرخ مشارکت اقتصادی نسبت به فصل مشابه سال قبل شده است و به طور صریح می‌گوید: از جمعیت یک‌ و نیم میلیونیِ شاغلِ از دست‌رفته حدود 75درصد مربوط به زنان است.

رصد اجتماعی در سطح جامعه بیان‌گرِ این مهم است که وقتی در اجتماع اقتصادی با درصدِ بالایی از کاهش آمار تعداد بانوان فعال اقتصادی مواجه می‌شویم به تبع شرایط و بحران‌های در کمین، بانوان زودتر از مردان از شرایط موجود دچار ضربه می‌شوند و به دلایل متفاوت فرهنگی، آسیب پذیریِ این قشر از خارج شدن از بازار کار به طور شفاف قابل مشاهده است.

و در این مسیر، جدا از مقولۀ آسیب‌پذیریِ روحی-روانی در زنان، آنچه به عنوان موضوع اصلی حائز اشاره است؛ رصد زنان سرپرست خانوار و بدسرپرست است که رکود در بازار کار و عدم اشتغال موجود، ضربه سختی به سبد معیشتی این قشر وارد کرده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد: «زنان بیش از مردان در بخش‌های خدمات مشغول فعالیت بوده‌ا‌ند و همین موضوع باعث شده تا در دوران کرونا بیشترین لطمه را متحمل شوند! از سوی دیگر با توجه به شواهد و آمار موجود: زنان شاغل در مراکز تهیه غذا، هتل‌ها، تالاهاری پذیرایی، زنان آرایشگر، زنانی که در سرویس مدارس و مهدکودک‌ها فعالیت می‌کردند همگی بخشی از زنانی هستند که به دلیل گسترش کرونا و پیامدهای اقتصادی ناشی از آن آسیب بسیاری را متحمل و بخشی به دلیل محدود شدن بازار کار و تعطیلی محل کار بیکار شدند».

حمید حاج اسماعیلی- کارشناس حوزۀ کار در این مسیر می‌گوید: «توجه داشته باشیم که آمارهای وزارت کار، سازمان تأمین اجتماعی و صندوق بیمه بیکاری هم صراحتاً اعلام می کنند که بیش از یک‌میلیون و ۵۰۰هزارنفر در دوران کرونا بیکار شده و نیازمند دریافت حمایت‌های اجتماعی بوده‌اند»، حمایتی که در این مسیرِ یک‌سال و نیمه از همه‌گیری کووید19 از سوی دولت برای اقشار آسیب‌دیده از کرونا همچنان درنظر گرفته نشده و به گفتۀ حاج اسماعیلی: بخش‌های گردشگری و مشاغل خدماتی، بخش‌های جدی در بحث آسیب‌پذیری کرونا هستند که حضور زنان در آن‌ها پررنگ است و بر اساس پیش‌بینی‌های موجود بخش قابل توجهی از اشتغال زنان در این بخش‌ها از بین رفته است.

در این میان در حالی معاونت اشتغال وزارت کار اعلام کرده بود که بیشترین میزان آسیب از کرونا را زنان شاغل متحمل شده‌اند به نحوی که نزدیک به ۷۰درصد شاغلینی که تحت تأثیر کرونا شغل خود را از دست داده و بیکار شدند، زنان هستند که علاالدین ازوجی- مدیرکل توسعه اشتغال وزارت کار نیز دربارۀ وضعیت اشتغال زنان می‌گوید: با توجه به ریزش اشتغال زنان و برای جبران آن، اجرای برنامه‌های اشتغال ویژه برای زنان، به ویژه زنان سرپرست خانوار و زنان متعلق به خانوارهای کم درآمد مورد نظر است که می‌بایست هم به تثبیت اشتغال و هم ایجاد فرصت‌های شغلی جدید توجه شود.

و در این میان، اگرچه موضوع بیکاری بانوان، امری قابل تعمق است و گروه‌های بسیاری از زنان شاغل در رده‌های خودسرپرست و سرپرست خانوار قرار دارند که ضرورتِ توجه و رصد بیش از پیش برای این گروه، قابل تمرکز است که بیکاری زنان دانشگاه‌رفته نیز یکی از نکات قابل توجه در این مسیر است که بعد از گسترش کروناویروس و بیکاری‌های عدیده در این مسیر به گواهِ آمار: بیش از ۷۰ درصد زنان جویای کار و کمتر از ۳۰ درصد مردان جویای کار، تحصیلات دانشگاهی دارند و جداول موجود در این زمینه به طور شفاف می‌گوید: از هر چهار زن دارای تحصیلات دانشگاهیِ خواهان اشتغال، یکی بیکار است که در مقایسه با مردان، از هر ۱۰ نفر مرد فارغ‌التحصیل دانشگاه، ۹ نفرشان شاغل‌ هستند.

در حالی تبعیض‌های اجتماعی- فرهنگی و باورهای مرسوم در بسیاری از مشاغل، باعث ایجاد نابرابریِ موجود در جامعه کنونی شده است که ریشه‌یابی و حل مسأله دراین خصوص از سوی کارشناسان و مباشرانِ امر مشاهده نمی‌شود و به صراحت می‌توان از بحران موجود به پس‌رفتِ فرهنگی- اقتصادی یاد کرد که بیکارشدن بانوان و کاهش مشارکت اقتصادی در جامعه، به امری عادی درحال تبدیل شدن است!

و آنچه در اثنای فعلی و با در نظر گرفتنِ شرایط بسیاری از بانوان در ایام کرونازدۀ کنونی که علی‌الخصوص سرپرست هم محسوب می‌شوند، قابل اشاره است؛ ارائه راهبرد روتین برای اشتغال بانوان، با توجه به مؤلفه‌های سن، تحصیلات، تخصص و شرایط خانوار است که در مقطع بحرانیِ فعلی از جمله ضروریاتِ بازه زمانیِ حاضر است که نیازمند تدبیر، رصد و مؤلفه‌سنجی است و باید منتظر بود و دید آیا راهکار مشخص برای برون‌رفت از وضعیت فعلی برای بسیاری از بانوان جامعه با ورود کارشناسان و مسئولان ذی‌ربط و حمایت دولتی، راه به جایی خواهد برد یا همچنان جامعه شاهد رکود در بازار اشتغال زنان و مشاهدۀ آسیب‌های موجود در این مجرا خواهد بود!