حرکتی به سمت هنر ارزشی
یادداشت ایمان اردی‌زاده؛ به بهانه اکران جشنواره تئاتر «سوره ماه»
جشنواره تئاتر «سوره ماه» از آن دست جشنواره‌هایی است که سیر تکوین و تکامل ماهوی آن به فراخور شرایط دچار تغییرات و دگرگونیهایی شده است اما این تغییرات باعث نشده تا آن اساس از دست برود.
کرج - امید بانوان؛ به نقل از روابط عمومی حوزه هنری استان البرز و به قلم ایمان اردی زاده مسئول دفتر هنرهای نمایشی حوزه هنری استان البرز: جشنواره تئاتر «سوره ماه» از آن دست جشنواره‌هایی است که سیر تکوین و تکامل ماهوی آن به فراخور شرایط دچار تغییرات و دگرگونیهایی شده است اما این تغییرات باعث نشده تا آن اساس از دست برود. گمانم بهتر است بگوییم تغییرات سنجیده‌ای داشته است و سیاستگذاران و برنامه‌ریزان آن تلاش کرده‌اند در مسیر مشخص ارزش‌های انقلاب اسلامی حرکت کنند یا دست‌کم با آن همخوانی داشته باشند. دیگر اینکه تمرکززدایی و توجه بیشتر به تمام ایران در اقصی نقاط کشور از ملزومات این جشنواره است. با این مقدمه کوتاه وارد بحث اصلی یعنی برگزاری جشنواره سوره ماه می‌شوم.
از سال‌های اولیه تشکیل حوزه هنری انقلاب اسلامی سالها می‌گذرد یعنی اوایل انقلاب اسلامی؛ آن روزها شاید حوزه هنری ابتدا پاتوقی بود برای هنرمندان متعهد و دلسوز که البته باید گفت تنها در برخی حوزه ها مانند شعر و ادبیات و تجسمی و سینما فعالیت پررنگتری داشت تا اینکه گروهی از هنرمندان که اکنون برای خود هنرمندان بزرگی شده‌اند پس از جنگ، خلاء وجود تئاتر متعهد را در کشور احساس کردند؛ خلائی که شاید جشنواره تئاتر فجر آن را پر نمی‌کرد و نیاز به یک جشنواره متمرکز و تعریف شده با مضامین معنوی و دینی بود. تا اینکه واحد تئاتر حوزه هنری شکل گرفت و اولین جشنواره یعنی جشنواره سوره را با رویکرد توجه به مضامین دینی و کشف استعدادهای جوان شهرستانی برگزار کرد. شاید گرمترین استان ایران مناسب‌ترین شهر برای انتقال این شور انقلابی بود؛ یعنی خوزستان، جایی که میزبان اولین دوره این اتفاق فرهنگی خاص بود. خاص از آن جهت که جشنواره فجر زاویه نامحسوسی با آرمان‌های اصلی تعریف شده‌اش پیدا کرده بود. حالا می‌بایست گروه‌هایی که دغدغه تولید تئاتر‌های ارزشی را داشتند به یک جشنواره از جنس خودشان دلگرم می‌شدند و حوزه هنری پناهگاه و ملجایی شد برای هنرمندان تئاتر شهرستانی که تا آن روز آنها را کمتر به بازی می‌گرفتند.
البته در این اثنا «بچه‌های مسجد» هم شکل گرفت؛ جشنواره بچه‌های مسجد در سال 74 به موازات جشنواره سوره و به مدد بچه‌های تئاتری فعال قم برپا شد و در کنار جشنواره سوره (که بعدها به سوره ماه تغییر نام داد) با حمایت و نظارت حوزه هنری عرض اندام کرده و در این راه هنرمندانی نیز به جامعه هنری معرفی کرد که بعدها، هم در عرصه هنری و هم درعرصه مدیریت کلان تئاتر کشور فعالیت کردند.البته پس از مدتی به دلیل موازی کاری با جشنواره سوره ماه حذف شد.
اینگونه شد که طیف هنرمندان متعهد در حوزه تئاتر پا به عرصه مسیر هنری جدی گذاشتند. در آن سالها بیش از 13 عنوان نمایشنامه با مضامین دینی به همت همین جوانهای تئاتری قم در قالب بچه‌های مسجد تولید شد و این آغازی بود برای تولید نمایش‌های مشخصا متعهد، معنوی و ارزشی که تا پیش از آن کمرنگ می‌نمود.
هرچند هنوز هدف این جشنواره تا به امروز کشف و جذب هنرمندان جوان و مستعد شهرستانی است که در راستای ارزش‌های انقلاب اسلامی اثر تولید می‌کنند اما ضعف آموزش یا بهتر است بگوییم توجه کمتر به این مهم، هنوز هم در آثار جوان‌ها دیده می‌شود و این خود باعث شده که با جشنواره حرفه‌ای فجر قیاس شود و برخی آن را در مقابل جشنواره فجر قرار دهند. این در حالی است که این جشنواره هیچگاه نخواسته به هماوردی با هیچ جشنواره‌ای بپردازد.
با این همه، در این سالها برگزارکنندگان جشنواره فجر، جشنواره تئاتر سوره ماه را بستر خوبی برای انتخاب جوانان مستعد و ورود آنها به عرصه حرفه‌ای تئاتر کشور می‌دانند و هنرمندانی نیز به این عرصه راه پیدا کرده‌اند که این یک بده بستان دو طرفه است؛ یعنی هم هنرمندان در سودای ورود به جشنواره فجر، امید به حضور در جشنواره تئاتر سوره ماه را دارند و هم برگزارکنندگان، جدول خود را با نمایش‌های کیفی پر می‌کنند.
اما با این حال روز به روز زاویه جشنواره فجر که مولود خود انقلاب و برگرفته از ارزش‌ها و آرمان های آن بود، بازتر می‌شد؛ حال اینکه جشنواره سوره ماه و بچه‌های مسجد نشو، نما، رشد و تعالی بیشتری پیدا می‌کرد و توجه مردم، مسئولان نظام و هنرمندان مردمی به آن بیشتر می‌شد. در کنار اینها، سازماندهی جشنواره پیچیده‌تر و در دوره‌ای تئاتر شهرستان کنار گذاشته شد و بیشتر نگاه‌ها به مرکز معطوف گشت تا جایی که 90 درصد نمایش‌ها از تهران انتخاب می‌شد. اما دوباره در سال‌های اخیر، نگاه به تئاتر شهرستان و استان‌ها خیره‌تر شده است.
حضور جوانان مستعد و پرشور از نقاط مختلف کشور در جشنواره تئاتر سوره ماه، انگار آشتی میان آنها و تئاتر متعهد بود و این روند تاکنون رشد و نمو داشته و هنوز هم جشنواره سوره ماه در مسیر ویژگی‌های مد نظر حوزه هنری گام برمی‌دارد. جشنواره تئاتر سوره ماه، رسالت‌هایی چون وفاداری به ارزش‌ها و توجه به جامعه دینی، معنویت و سبک زندگی ایرانی - اسلامی را مورد توجه قرار می‌دهد و از این رو با سایر جشنواره‌ها فاصله داشته و با آن متفاوت است.
همانطور که اشاره شد، از آنجا که سازماندهی جشنواره کار مشکل و پیچیده‌ای است، در سال 89 در حوزه هنری مرکزی به نام مرکز محافل و جشنواره‌ها شکل گرفت که این مرکز با سازماندهی منسجم توانست چندین دوره جشنواره را برگزار کند. در این مقطع، برنامه‌ریزان و سیاستگذاران جشنواره به این نتیجه رسیدند که با بهره‌گیری از نیروهای حوزه هنری، خود دست به کار شده و با ایجاد ساختار و طراحی و برنامه‌ریزی یک جشنواره، منسجم عمل کنند و اجرای جشنواره سوره ماه را به عهده گرفته و تولید نمایش را به مرکز هنرهای نمایشی بسپارند که وظیفه ذاتی آن است. درواقع، مرکز هنرهای نمایشی با معرفی اساتید و داوران متخصص تئاتری به یاری مرکز محافل و جشنواره‌ها آمد و اکنون تجربیات حاصل از جشنواره از دست نرفته و در مرکز محافل متمرکز و ماندگار می‌شود و همچنین اقدامی مفید برای تربیت افراد درخصوص برگزاری انواع جشنواره‌ها محسوب می‌شود که پرواضح است این فرآیند از اتلاف وقت و بودجه جلوگیری می‌کند.
اما ذکر یک نکته اساسی حائز اهمیت است و آن اینکه می بایست با توجه و مداقه این جوان برومند را تا رسیدن به سر منزل مقصود حمایت نمود و از دست آوردها ی آن که زاییده تفکرات جوانهای پرشور انقلابی ان دوران است حراست نمود چراکه لغزشها در حوزه هنر بسیار است و اگر از گزند انها در امان نماند می شود یک جشنواره صرف تاتر و ان متفاوت بودن ان از حیث تعهد و ارزشی بودن رنگ می بازد.