علم و فناوری. امید بانوان؛ «سید اسماعیل خاتمی‌نژاد» کسی است که سال‌های متمادی از عمر و جوانی خود را صرف برطرف‌کردن معضل بزرگ زیست‌محیطی همچون دفن غیراصولی و بدون مدیریت زباله‌ها و پسماندهای مختلف شهری و صنعتی کرده است.

۱۹ سال تلاش برای حل یک بحران ملی

 اسماعیل خاتمی‌نژاد، نخبه علمی و مخترع مازندرانی که عشق به سرزمین و ایران در چشمان روشن و پر از شوقش می‌درخشد، به خبرنگار صدا سیما گفت: از ۱۹ سالگی در حوزه محیط‌زیست فعالیت داشتم و تاکنون موفق به ساخت چندین دستگاه تصفیه و بازیافت زباله هم شده‌ام که به‌جرئت می‌توان ادعا کرد یکی از بهترین مدل‌های دستگاه بازیافت زباله در جهان است.

نحوه کار دستگاه پیرولیز: از زباله تا بنزین در دو مرحله

 وی دستگاه پیرولیز را یکی از جدیدترین اختراعات خود عنوان کرد و گفت: این دستگاه قادر است زباله‌های پایه نفتی، خانگی، بیمارستانی و حتی پساب‌های صنعتی را به محصولات قابل‌استفاده مانند مازوت، قیر، بنزین، گازوئیل، روغن پایه و سوخت‌های هواپیمایی تبدیل کند.

 خاتمی‌نژاد در خصوص فرایند کار این دستگاه گفت: در این دستگاه، ابتدا زباله‌ها در خلأ به هیدروکربن‌های سبک‌وسنگین تبدیل می‌شوند و باقی‌مانده این فرایند کربن سیاه است که آنها کاربردهای فراوانی در صنایع شیمیایی دارد. پس از سپری‌شدن این مرحله، مواد به‌دست‌آمده وارد برج تقطیر شده و تبدیل به بنزین یورو ۵، گازوئیل، اکتان و دیگر محصولات می‌شوند.

مزیت رقابتی: کیفیت بالاتر از اروپا، مصرف برق کم و بدون دورریز

این  جوان نخبه علمی در ادامه تأکید کرد: این دستگاه با مصرف برق پایین و بهره‌گیری از حلال‌های خاص، توانسته سوخت‌هایی به‌مراتب باکیفیت بالاتر از نمونه‌های اروپایی تولید کند؛ چرا که این دستگاه بدون هیچ‌گونه دورریز، قادر است از زباله‌های کربن‌دار، محصولات ارزشمندی تولید کند. مشعل خطی دستگاه از گاز تولیدشده در خود فرایند تغذیه می‌شود که یک نوآوری فنی محسوب می‌شود.

هشدار مخترع: فاجعه زیست‌محیطی شیرابه زباله در حال وقوع است

 وی گفت: انباشت زباله و شیرابه‌ای که از تلنبار شدن حجم زیادی از زباله تولید می‌شود، سال‌هاست در تمامی نقاط شهری، روستایی و صنعتی کشور به یک بحران تبدیل شده است و شاید بعضاً لطمات جبران‌ناپذیری به محیط‌زیست و خصوصاً منابع آبی زیر زمینی، رودخانه‌ها و حتی دریاها بزند.

 خاتمی‌نژاد با اشاره به نبود مدیریت اصولی در تفکیک، جمع‌آوری، دفن و بازیافت پسماندها، افزود: حجم زیادی از زباله‌های شهری، روستایی و صنعتی در مکان‌های نامناسبی مانند دامنه کوه‌ها، حاشیه رودخانه‌ها و حتی بستر جنگل‌ها دپو شده است و این عدم مدیریت در استان‌های شمالی و مرکزی بیش از نقاط دیگر دیده می‌شود که سال‌هاست از مرز هشدار و خطر آلودگی محیط‌زیست گذشته و هرآنچه فعالین محیط‌زیست بر این فرایند غیراصولی ابراز نگرانی می‌کنند کمتر گوش شنوایی آن را می‌شنود و یا چشم بینایی می‌بیند.

 وی در خصوص خطرات ناشی از انباشت این زباله‌ها بر زیست‌بوم مناطق مختلف شهری و روستایی گفت: این زباله‌ها نه‌تنها موجب آلودگی شدید خاک و آب‌های زیرزمینی شده‌اند، بلکه با تولید شیرابه سمی، سلامت ساکنان، حیات‌وحش و کشاورزی مناطق مختلف را به‌شدت تهدید می‌کند و حتی دیده شده که متأسفانه در بسیاری از نقاط، شیرابه‌ها مستقیماً وارد زمین‌های کشاورزی، رودخانه‌ها و یا دریا می‌شوند که آثار جبران‌ناپذیری بر اکوسیستم طبیعی برجای گذاشته و می‌گذارد.

الگوبرداری از جهان: زباله، سرمایه‌ای که در ایران دور ریخته می‌شود

 این نخبه علمی با اشاره به نحوه مدیریت پسماندها در کشورهای اروپایی و خصوصاً سال‌های اخیر در کشورهای همسایه، خاطرنشان کرد: تبدیل زباله به مواد قابل‌استفاده و مصرف مجدد فرایندی است که سال‌هاست در کشورهای اروپایی به‌عنوان یک سرمایه گران و کلان موردتوجه است و امروز مشاهده می‌شود که کشورهای حوزه دریای خزر و خلیج‌فارس نیز با رویکردی متفاوت و فرهنگ‌سازی از درون خانواده و مدرسه، جامعه را موظف به حفظ محیط‌زیست و تشویق و ترغیب به سمت بازیافت زباله و پسماند کرده‌اند.

دعوت به تغییر نگاه: از خانواده تا دولت

وی ابراز امیدواری کرد که این موضوع مهم مورد توجه خانواده‌های ایرانی هم قرار بگیرد؛ چرا که بابت زباله‌ای که هر خانواده تولید می‌کند پول پرداخت شده و کسی آن را به‌عنوان یک سرمایه نگاه نمی‌کند و صرفاً در قالب یک پسماند دورریز و بی‌ارزش تلقی می‌شود.

انتقاد از مدیریت پسماند: پروژه‌های نیمه‌کاره و نبود برنامه جامع

خاتمی‌نژاد در ادامه عنوان کرد: متأسفانه در کشور ما باوجود هشدارهای جدی کارشناسان محیط ‌زیست، آلودگی ایجاد شده توسط انباشت غیراصولی زباله و پسماند هنوز برنامه جامع، متمرکز و پایداری برای مدیریت پسماند وجود ندارد، پروژه‌های نیمه‌کاره، نبود زیرساخت‌های بازیافت، ضعف در آموزش عمومی و کمبود حمایت از فناوری‌های نوین، باعث شده بحران زباله به یکی از چالش‌های زیست‌محیطی کشورمان تبدیل شود.