کرج - امید بانوان؛ ایران در گزارشی به قلم مهسا قوی قلب به واکنش کارشناسان اجتماعی به انتشار تصاویر کودک‌آزاری در فضای مجازی پرداخته است که با هم می‌خوانیم. 

فهیمه نظری، جامعه شناس و استاد دانشگاه با اشاره به اینکه متأسفانه در هفته‌های اخیر، اخبار بدی در رابطه با کودک آزاری شنیده‌ایم، می‌گوید: کودک آزاری از جمله بیماری‌های اجتماعی است که بخشی از آن مربوط به مشکلات روانی است و بخش دیگر به مشکلات اجتماعی باز می‌گردد.

بر اساس آمارها، این مشکل اجتماعی مربوط به یک طبقه خاص نیست و معمولاً بین والدین گروه سنی 30 تا 35 ساله که کودکانی زیر ده سال دارند، اتفاق می‌افتد. تقریباً در همه جوامع 65 درصد بزرگسالان حتی برای یک بار سابقه تنبیه فرزند خود را دارند. اصولاً وقتی والدین کودک خود را تنبیه می‌کنند، بعد از آن به سرعت اظهار پشیمانی می‌کنند و از کودک خود عذرخواهی می‌کنند. اما در مواردی مانند مورد اخیر، این اتفاق نمی‌افتد و بر عکس به کرات هم تکرار می‌شود و در معرض دید عموم هم قرار می‌گیرد. نباید از کنار این قبیل موارد براحتی عبور کرد و باید در جست‌و‌جوی دلایل و راه‌های پیشگیری بود.

به گفته دبیر گروه خانواده انجمن جامعه شناسی دانشگاه تهران، در چنین مواردی شاهد کودک آزاری از نوع مدرن هستیم، به نوعی که در همین نمونه اخیر، آزاری که مهلا به بنیامین وارد می‌کند، با استفاده از فناوری در بین کل جامعه انتشار یافته و در نهایت احساسات مردم و جامعه را جریحه دار و از آنها سوء‌استفاده می‌کند. صرف نظر از اعمال خشونت و نمایش مکرر آن در فضای مجازی، باید مادر به لحاظ سلامت روان مورد بررسی قرار گیرد. شکی نیست که در این حوزه خلأ قانونی وجود دارد. طبعاً نباید عملی واقع شود و پس از آن قانون ورود کند. بلکه قانون باید به نوعی عمل کند که بازدارنده باشد.

او در ادامه اضافه می‌کند: در این مبحث، آموزش و پرورش و رسانه‌ها برای آگاه‌سازی نحوه تربیت فرزندان باید برنامه مدونی را مدنظر داشته باشند. متأسفانه در حال حاضر در هیچ کدام از کتاب‌های درسی و در رسانه‌ها شاهد برنامه‌ای به‌صورت مدون و برنامه‌ریزی شده در این حوزه نیستیم وبه نظر می‌رسد، کاری انجام نشده است.

نوع برخورد با خاطیان هم باید در فضای مجازی منتشر شود

مجید صفاری نیا، روانشناس نیز با بیان اینکه فضای مجازی بستر برخی فرایندهای روانی خاص شده است، توضیح می‌دهد: در کلیپ‌های پخش شده از مادر مهلا، رفتار خصمانه و پرخاشگرانه‌ای از یک مادر نسبت به فرزندش دیده می‌شود که به لحاظ روانی نشان از نوعی اختلال شخصیت دارد. اختلال روانی به‌نام «نمایشی» که در آن افراد‌ دارای ثبات عاطفی نیستند و تظاهرات هیجانی دارند و اختلال شخصیتی به‌نام «مرزی» یا «Border line» را هم در این مادر می‌توان متصور شد. در این نوع اختلال، افراد مبتلا با کودکان خود خشن رفتار می‌کنند و عواطف سطحی دارند.

به اعتقاد او، جدای از بحث اختلالات روانی، در جامعه ما افراد برای فرزندپروری آموزش ندیده‌اند. در تمامی جوامع برای دریافت گواهینامه رانندگی هر فردی آموزش دیده و گواهینامه دریافت می‌کند اما برای امر مهمی مانند بارداری و فرزندآوری در کشور ما، افراد هیچ گونه آموزشی نمی‌بینند.

صفاری نیا در ادامه اضافه می‌کند: مهلا برای جمع کردن فالوئر و جلب توجه کاربران با هدف اینکه چقدر زندگی فلاکت باری دارد و در صورت نداشتن پول، کنترل خود را از دست داده و فرزندش را کتک می‌زند، خبرساز شد. اما در نهایت مهم این است که این خبر در فضای مجازی منتشر شده و فرد خاطی هم توسط پلیس سایبری دستگیر شده، پس بهتر است که در همین فضای مجازی هم پلیس سایبری دست به کار شده و نحوه دستگیری و برخورد با مادر خطاکار را به اطلاع عموم برساند تا کاربران بدانند که در صورت انتشار چنین فیلم‌هایی چه برخوردی به لحاظ قانونی با خاطیان خواهد شد.

ناآگاهی و نبود قانون کافی، فاجعه به بار می‌آورد

مونیکا نادی، حقوقدان و وکیل دادگستری نیز با بیان اینکه این روزها شاهد شکل‌گیری نوع جدیدی از سوء‌استفاده از کودکان در فضای مجازی هستیم، می‌گوید: این روزها در مواردی، از کودکان برای کسب درآمد در فضای مجازی سوءاستفاده می‌شود و معمولاً شیوه‌های متفاوتی دارد. در مورد اخیر کودک آزاری و اخاذی از مردم به‌منظور خودداری از ادامه آزارها دیده شد که شکلی جدید از سوء‌استفاده از کودک است و علاوه بر اینکه به لحاظ حقوقی این فرد مرتکب کودک آزاری روانی در فضای مجازی برای جلب توجه کاربران شده، عملاً کودک آزاری جسمی هم ایجاد کرده است.

او در ادامه اضافه می‌کند صرفنظر از مجازات و اقدام حقوقی باید به فکر پیشگیری بود. یکی از ابزارهای پیشگیری، اعمال قانون است که متأسفانه قانون فعلی حمایت از کودکان و نوجوانان و قوانین دیگر به‌طور کلی هیچ کدام جنبه پیشگیرانه ندارند، ولی در لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان که در مراحل پایانی است به طور خاص‌تر به آن پرداخته شده است. در واقع بنیامین کاملاً در معرض خطر است. کودکانی که والدین آنها مشکلات روانی دارند و به خود اجازه می‌دهند که منفعت و مصلحت خود را بر مصلحت کودک ارجح بدانند، بچه‌هایی هستند که در معرض خطر هستند و به محض شناسایی باید حمایت قانونی از آنها شود تا در نهایت مبحث پیشگیری پیگیری شود.

به اعتقاد نادی، از ابعاد دیگر پیشگیری، بحث آگاه‌سازی و آموزش است. یعنی افراد با اطلاعات و آگاهی و دانش کافی که از طریق رسانه‌ها به آنها داده می‌شود، باید متوجه باشند که چگونه از فضای مجازی استفاده کنند. هرچند در این مورد خاص، علاوه بر اینکه با مادری ناآگاه سروکار داریم، بلکه مادر دارای اختلالات روانی است و رابطه مادر و فرزند به‌لحاظ روانی هم باید مورد بررسی‌های دقیق تری قرار گیرد.

غلامحسین حقدادی، معاون اجتماعی بهزیستی خراسان رضوی در ارتباط با موضوع مهلا، با اشاره به موضوع کودک‌آزاری در فضای ایسنتاگرامی اظهار داشت: بر اساس اطلاعاتی که در اختیار داریم اکنون موضوع مدیریت شده و همه چیز در کنترل است و فرد کودک آزار نیز شناسایی شده است.