دخترانه، همسرانه، مادرانه- امیدبانوان؛ تبیان نوشت: فشار خون به فشاری گفته می‌شود که خون با هر پمپاژ قلب به دیواره‌ رگ‌ها وارد می‌کند. هرچند برای فشار خون طیف نرمالی وجود دارد اما طبیعی است که فشار خونتان طی روز نوسان داشته باشد. مثلا ممکن است وقتی هیجان زده می‌شوید موقتا فشار خونتان بالا رود.
طی بارداری در هر ویزیتی که پزشک از شما به عمل می‌آورد، فشار خونتان را چک می‌کند. اگر فشار خونتان بالا یا پایین باشد احتمالا توصیه می‌کند دستگاه فشار خون تهیه کرده و در خانه نیز فشار‌تان را بررسی کنید. فشار خون شاخصی از سلامتی است و اگر بالا باشد می‌تواند علامتی از عوارضی مانند پره اکلامپسی محسوب شود. تعداد عوارضی که با فشار خون پایین ارتباط دارند کم است؛ اما فشار خون خیلی پایین نیز می‌تواند برای مادر و فرزند مسئله‌ساز باشد.
چه خودتان فشار خونتان را چک کنید و چه پزشکتان این کار را انجام دهد، ممکن است در سه ماهه اول بارداری‌تان متوجه شوید فشار خونتان پایین است و خوب است بدانید این وضعیت طی بیست و چهار هفته اول بارداری نرمال است:

. فشار خون نرمال: فشارخون سیستولیک (عدد بالایی) پایین‌تر از 120 میلی‌متر جیوه و فشار خون دیاستولیک (عدد پایینی) بالاتر از 80.
. فشار خون پایین: فشارخون سیستولیک پایین‌تر از 90 و فشار خون دیاستولیک بالاتر از 60.

ده علامت فشار خون پایین در بارداری

بهترین راه اینکه وضعیت فشارخونتان را بفهمید این است که دستگاه فشارسنج مچی تهیه کنید. شاید تا زمانی که تغییرات فیزیکی را حس نکنید متوجه پایین بودن فشار خونتان نشوید. علائم فشار خون پایین طی بارداری شامل موارد زیر می‌شود:
. احساس سبُکی سر در هر زمانی خصوصا وقتی می‌نشینید یا بلند می‌شوید
. سرگیجه
. خستگی
. تاری دید
. دهیدراته شدن بدن یا تشنگی غیرطبیعی
. تهوع
. از حال رفتن
. مشکل در تمرکز
. سردی و رنگ پریدگی پوست
. تنفس تند و سطحی
اگر هر یک از این علامت‌های گفته شده را دارید با پزشکتان تماس بگیرید.

علت فشار خون پایین در بارداری چیست؟

طی دوازده هفته اول بارداری ممکن است متوجه شوید فشارخونتان پایین آمده و طی سه ماهه اول و دوم بارداری در سطح پایین مانده است. یک دلیل می‌تواند این باشد که رگ‌هایتان گشادتر شده‌اند تا خون را به رحم برسانند و این بر سیستم جریان خونتان اثر گذاشته است. دلایل دیگر افت فشار خون که ربطی به بارداری ندارند شامل موارد زیر می‌شوند:

. مدت زمان طولانی در حمام داغ ماندن. خانم‌های باردار نباید بیشتر از ده دقیقه در حمام داغ بمانند چون دمای بدنشان بالا می‌رود.
. مصرف دارو. برخی از داروها می‌توانند فشارخون را کاهش دهند، بنابراین در مورد داروهایی که مصرف می‌کنید با پزشکتان صحبت کنید.
. آنمی. آنمی نیز یک دلیل ممکن دیگر برای فشار خون پایین می‌باشد که طی بارداری نیز شایع است زیرا بدن شما برای تولید گلبول‌های قرمز بیشتر به آهن کافی نیاز دارد.
. استراحت طولانی. اگر بارداری سختی دارید که لازم است مدت زمان طولانی در رختخواب بمانید پس این احتمال وجود دارد که فشار خونتان پایین بیاید.
. دهیدراته شدن بدن
. عفونت‌ها
. واکنش‌های آلرژیک
. سوء تغذیه
. خونریزی داخلی
. اختلالات غدد درون ریز
. بیماری‌های قلبی

اگر فشار خونتان خیلی پایین است می‌تواند نشان‌دهنده‌ی عوارض جدی‌تری باشد؛ مثلا ممکن است پای یک بارداری خارج از رحمی در میان باشد.

فشار خون پایین در بارداری چه زمانی نیاز به مراجعه به پزشک دارد؟

حتما می‌دانید که فشارخون بالا در بارداری می‌تواند علامتی از عوارض جدی باشد اما پزشکان معمولا درباره‌ پایین بودن فشار خون در بارداری کمتر نگران هستند. هر چند درباره‌ اثرات فشار خون بالا تحقیقات زیادی صورت گرفته اما در زمینه‌ فشار خون پایین در بارداری و اثر آن بر جنین مطالعات کمی انجام شده است. برخی اطلاعات حاکی از این هستند که فشار خون پایین با کوچک بودن جنین و مرگ پیش از تولد ارتباط دارد. مطالعه‌ای نیز نشان داد پیوسته پایین بودن فشار خون می‌تواند ریسک نتایج منفی بارداری را افزایش دهد، مثلا سقط جنین.

اما لازم است بدانید سوال‌های بی‌پاسخ زیادی پیرامون اثرات فشارخون پایین در بارداری وجود دارد که باید تحقیقات بیشتری روی‌ آن‌ها انجام شود. این امکان وجود دارد که فشار خون پایین به خودی خود بر سلامتی اثر نگذارد اما دیگر فاکتورهای مرتبط اثرگذار باشند؛ مثلا زنانی که فشارخون پایین دارند اغلب وقتی از حالت نشسته برمی‌خیزند احساس سبکی در سر و سرگیجه می‌کنند. اگر چنین وضعیتی باعث شود از حال بروند یا بیفتند بر جنین‌شان اثر بدی خواهد گذاشت.
به زبان ساده‌تر، فشار خون پایین طی بارداری معمولا مسئله‌ خاصی نیست اما از آنجایی که اثرات آن ناشناخته‌اند لازم است به فشار خونتان توجه کنید.
چه فشارسنج مچی‌تان نشان بدهد فشارخونتان پایین است و چه علائم فشار خون پایین را داشته باشید، به هر حال باید به پزشکتان اطلاع دهید تا توصیه‌های لازم را به شما بنماید. اما در خیلی از موارد، فشار خون پایین در سه ماهه اول بارداری دور از انتظار نبوده و نیاز به درمان هم ندارد. با پیشرفت بارداری این احتمال زیاد است که فشار خون‌تان به سطح نرمالی برسد. در مواردی نادر، فشار خون با پیشرفت بارداری همچنان پایین می‌ماند. برای اینکه هر گونه علتی بررسی شود پزشک آزمایش‌هایی را پیشنهاد می‌کند.

درمان فشار خون پایین در بارداری

فشار خون پایین در بارداری واقعا نیاز به درمان بخصوصی ندارد اما استثناهایی وجود دارد:

. دارو: اگر فشار خون‌تان معمولا پایین باشد پزشک احتمالا داروهایی تجویز می‌کند.
. تغییر در داروی مصرفی: اگر پزشک عقیده داشته باشد فشار خون پایین‌تان ناشی از دارویی است که مصرف می‌کنید، احتمالا داروی دیگری را جایگزین می‌کند تا فشار خون‌تان به سطح نرمال برگردد.
. تست برای تشخیص عارضه اصلی: فشار خونی که خیلی پایین است می‌تواند علامت یک عارضه‌ جدی‌تر باشد. اگر مورد شما هم چنین چیزی باشد، پزشک انجام چند آزمایش را توصیه می‌کند تا علت اصلی مشخص شود. درمان بستگی به عارضه‌ اصلی دارد. مثلا اگر آنمی دلیل فشار خون پایین‌تان باشد، پزشک مکمل آهن تجویز خواهد کرد. دیگر درمان‌ها ممکن است تهاجمی باشند؛ مثلا اگر دلیل اصلی، بارداری خارج از رحمی باشد پس جنین نمی‌تواند دوام بیاورد و بافت باید با دارو یا عمل جراحی خارج شود.

درمان‌های خانگی فشارخون پایین در بارداری

هر چند فشار خون پایین معمولا نیاز به مداخله درمانی ندارد؛ اما علائم آن می‌توانند آزاردهنده باشند. در این مورد راهکارهای خانگی وجود دارند که می‌توانید با کمک آن‌ها علائم را کاهش دهید تا فشار خونتان به سطح نرمال برگردد.

آهسته‌تر بنشینید یا بلند شوید
ناگهان نشستن یا بلند شدن می‌تواند باعث شود احساس سرگیجه کنید یا از حال بروید. پس عادت کنید این حرکات را آهسته‌تر انجام دهید، خیلی آهسته‌تر.

لباس‌های گشاد بپوشید
پوشیدن لباس آزاد و گشاد کمک می‌کند کمتر علائم فشار خون پایین را حس کنید.

از جوراب طبی واریس استفاده کنید
جوراب واریس به افزایش جریان خون کمک می‌کند و در نتیجه فشار خون‌تان را افزایش می‌دهد.

آب بنوشید
فشار خون پایین می‌تواند احساس سرگیجه و تهوع به شما بدهد و احتمالا باعث شود استفراغ کنید. ضمنا ممکن است در حال حاضر به دلیل ویار، تهوع و استفراغ داشته باشید. پس خیلی مهم است که مایعات از دست رفته بدن را جبران کنید، بنابراین باید بیشتر آب بنوشید. دمنوش‌های گرم گیاهی مانند زنجبیل به کاهش حالت تهوع‌تان نیز کمک می‌کنند.

وعده‌های غذایی کوچک‌تر و مکررتر بخورید
به جای اینکه سه وعده غذای حجیم بخورید سعی کنید وعده‌های بیشتر و کوچک‌تر بخورید. زیرا بدن برای هضم وعده‌های غذایی بزرگ تلاش بیشتری می‌کند و همین باعث افت فشار خون می‌شود.

اگر پزشک اجازه می‌دهد بیشتر نمک بخورید
خیلی از پزشکان توصیه می‌کنند مصرف نمک غذایی‌تان را کاهش دهید زیرا نمک می تواند فشار خون را بالا برده و متعاقبا دردسرهایی ایجاد کند. اما در برخی موارد ممکن است پزشک توصیه کند کمی بیشتر نمک بخورید تا فشار خون‌تان بیشتر شود. اما یادتان باشد پیش از مشورت با پزشک هرگز این کار را نکنید.

آیا وضعیت فشار خون در بارداری می‌تواند پیش‌بینی کننده‌ی جنسیت جنین باشد؟!

شاید شنیده باشید که فشار خون مادر نشان می‌دهد جنسیت جنین او چیست. اما آیا واقعیت دارد؟
مطالعه‌ای نشان داد ممکن است جنسیت جنین با فشار خون مادر شش ماه پیش از بارداری ارتباط داشته باشد. فشار خون بالا پیش از بارداری می‌تواند به معنی بیشتر بودن احتمال پسردار شدن باشد و فشار خون پایین هم می‌تواند به این معنی باشد که دختردار خواهید شد. لازم به یادآوری است که در این مطالعه فشار خون افراد پیش از اینکه باردار شوند گرفته شد، بنابراین فشار خون طی بارداری ممکن است ارتباطی با جنسیت جنین نداشته باشد.
سرپرست این مطالعه به این نکته اشاره کرد که آن‌ها کشف کردند که بین فشار خون پیش از بارداری و جنسیت جنین یک «ارتباط» وجود دارد، و هیچ نتیجه‌ «علت و معلولی» از این مطالعه گرفته نشد. بنابراین برای کشف هرگونه ارتباط علت و معلولی به تحقیقات گسترده‌تری نیاز است.

کلام آخر

داشتن فشار خون پایین طی بارداری معمولا نگران کننده نیست زیرا در سه ماهه سوم به سطح نرمال خود برمی‌گردد. در این حالت شما می‌توانید با چند راهکار ساده که گفتیم، علائم را کنترل کنید.
گاهی فشار خون به میزان زیاد یا غیرمعمولی پایین است یا پایین می‌ماند و تداوم می‌یابد، در این حالت پزشک احتمالا داروهایی تجویز می‌کند یا توصیه می‌کند آزمایش‌هایی برای تشخیص علت اصلی انجام شود.