مدآرت. امید بانوان؛‌ لافارر نوشت؛ برخی اوقات سفیدی مو در مراحل اولیه زندگی رخ می‌دهد که به این وضعیت «سفید شدن زودهنگام مو» گفته می‌شود. این عارضه، بسته به علت بروز آن، می‌تواند برگشت‌پذیر باشد.

ما در این مقاله به تفضیل به بررسی برخی از علل رایج سفید شدن موها، راهکارهای موجود برای به تأخیر انداختن آن و در صورت امکان، معکوس‌کردن یا توقف این روند پرداخته‌ایم. با ما همراه باشید.

سفید شدن مو در چه سنی طبیعی است؟

سفید یا خاکستری‌شدن موها یکی از مشخصه‌های طبیعی بالا رفتن سن محسوب می‌شود. این وضعیت ارتباط نزدیکی با گذر زمان دارد و در افراد گوناگون با درجه‌های متفاوتی نمود پیدا می‌کند. در حالت عادی، روند سفید شدن موهای سفیدپوستان در حدود 35 سالگی آغاز می‌شود؛ با این حال طبق برآوردهای انجام‌شده، تا سن ۵۰ سالگی، نیمی از موهای ۵۰ درصد افراد به رنگ سفید در می‌آیند.

اصطلاح سفید‌ شدن زودهنگام مو زمانی صادق است که موهای سر قبل از ۲۰ سالگی در سفیدپوستان و قبل از ۲۵ سالگی در آسیایی‌ها به یکی از رنگ‌های سفید یا خاکستری، تغییر رنگ دهند.

علت سفید شدن مو

علاوه‌بر بالا رفتن سن، علل گوناگون دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند سبب سفید‌ شدن موهای سر شوند.

1) ژنتیک

نتایج یک بررسی علمی نشان داد که سفید شدن مو در افراد تا حد قابل توجهی می‌تواند با عوامل ژنتیکی ارتباط داشته باشد. نژاد و قومیت نیز از دیگر عوامل دخیل در سفید شدن موها به حساب می‌آیند. به عنوان مثال، روند شروع سفید شدن موهای سر در سفیدپوستان، زودتر از آسیایی‌ها است.

2) کمبود ویتامین B12

سفیدی مو در سن پایین می‌تواند نشانه کمبود ویتامین B12 باشد. این ویتامین نقش بسیار مهمی در بدن انسان ایفا می‌کند. ویتامین B12 علاوه‌بر تأمین انرژی بدن، با داشتن موهای سالم و حفظ رنگ طبیعی موها ارتباط دارد. کمبود ویتامین B12 می‌تواند با اختلالی به نام آنمی پرنیشیوز (کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین B12) مرتبط باشد. در این نوع از کم‌خونی، بدن نمی‌تواند به اندازه کافی ویتامین B12 جذب کند.

بدن برای داشتن گلبول‌های قرمز خون سالم (که وظیفه حمل اکسیژن به سلول‌های گوناگون بدن ازجمله سلول‌های مو را بر عهده دارند) به ویتامین B12 نیاز دارد. کمبود این ویتامین می‌تواند سبب رویش موهای ضعیف و اختلال در تولید ملانین (ماده‌ای که در تولید رنگدانه‌های مو، چشم و پوست دخیل است) و درنتیجه ظهور موهای سفید شود.

3) استرس اکسیداتیو

اگرچه روند سفید شدن مو عمدتاً به زمینه ژنتیکی افراد بستگی دارد؛ با این حال اگر فردی خیلی زود به این عارضه دچار شود، استرس اکسیداتیو (شرایطی که در آن تعادل بین تولید گونه‌های فعال اکسیژن (رادیکال‌های آزاد) و آنتی‌اکسیدان‌ها به هم می‌خورد) را نیز می‌توان یکی از عوامل دخیل در بروز آن به حساب آورد

رادیکال‌های آزاد، مولکول‌های ناپایداری هستند که باعث تخریب سلول‌ها و کمک به روند پیری و بروز عارضه‌های دیگر می‌شوند. از طرف دیگر، آنتی‌اکسیدان‌ها ترکیباتی هستند که با رادیکال‌های آزاد واکنش نشان داده و اثر مخرب آن‌ها را خنثی می‌کنند. هنگامی که آنتی‌اکسیدان‌های کافی برای مقابله با اثرات زیان‌بار رادیکال‌های آزاد در بدن وجود نداشته باشد، استرس اکسیداتیو می‌تواند سبب عدم تعادل در بدن شود.

آنتی‌اکسیدان‌ها ترکیباتی هستند که با رادیکال‌های آزاد واکنش نشان داده و اثر مخرب آن‌ها را خنثی می‌کنند.

4) بیماری خودایمنی

داشتن یک بیماری خودایمنی می‌تواند سبب سفیدی زودهنگام موها شود. وقتی فردی بیماری خود ایمنی دارد، سیستم ایمنی بدن او به اشتباه به سلول‌های سالم خود حمله می‌کند.

بیماری ویتیلیگو یا پیسی: عارضه‌ای است که در آن ملانوسیت‌ها (سلول‌هایی که در پایه فولیکول‌های مو قرار داشته و قابلیت تولید رنگدانه دارند) تخریب شده و از بین می‌روند. شاید بروز این بیماری به دلیل حمله سیستم ایمنی بدن، به اشتباه، به سلول‌های پوست سر باشد.

آلوپسی آره آتا (ریزش موی سکه‌ای): اختلالی است که در آن بخش‌هایی از موهای سر به‌ویژه موهای رنگی (و نه موهای سفید و خاکستری) به صورت ناگهانی دچار ریزش می‌شوند. این عارضه سبب سفید به نظر آمدن موهای سر می‌شود؛ چرا که به دنبال ریزش موهای رنگی، موهایی که پیش از این به رنگ سفید درآمده بودند، بیشتر به چشم می‌آیند. هنگامی که رویش مو از سر گرفته ‌شود، موهای جدید ممکن است سفید یا خاکستری باشند؛ اما در نهایت، احتمال رویش مجدد موهای رنگی نیز وجود دراد.

5) اختلالات تیروئید

تغییرات هورمونی ناشی از مشکلات غده تیروئید نظیر کم‌کاری یا پرکاری تیروئید نیز می‌تواند مسئول سفیدی موهای سر باشند. تیروئید، غده‌ای پروانه‌شکل است که در انسان در ناحیه قاعده گردن قرار دارد. این غده در کنترل بسیاری از عملکردهای بدن مانند متابولیسم یا سوخت‌و‌ساز نقش دارد. سطح سلامت غده تیروئید تا حد قابل توجهی می‌تواند روی رنگ مو تأثیر داشته باشد. کم‌کاری یا پرکاری غده تیروئید می‌تواند سبب کاهش تولید ملانین شود.

6) سیگار کشیدن

سیگار کشیدن نیز به عنوان یکی از عوامل دخیل در سفید شدن زودهنگام مو بررسی شده است. نتایج بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد که ارتباط معناداری بین سیگار کشیدن و سفید شدن موها وجود دارد. تنها توضیح احتمالی برای وجود این رابطه این است که سیگار با القای استرس اکسیداتیو، سبب افزایش آسیب گونه‌های فعال اکسیژن به ملانوسیت‌های فولیکول مو می‌شود.

7) عوامل استرس‌زا در زندگی

تاکنون نتایج متناقضی درباره ارتباط عوامل استرس‌زا نظیر استرس ناشی از جراحت، با سفید شدن زودهنگام مو به دست آمده است. طبق نتایج یکی از مطالعات، زمانی که بدن تحت استرس‌ قرار می‌گیرد، سلول‌های مسئول رنگ مو تحلیل می‌روند. سایر مطالعات نشان می‌دهند اگرچه استرس می‌تواند در این جریان نقش داشته باشد، با این حال، تنها بخش کوچکی از تصویر بزرگ‌تری است که در آن بیماری‌ها و عوامل دیگری دخیل هستند.

8) مصرف داروهای خاص

مصرف برخی از داروهای شیمی‌درمانی و ضد مالاریا می‌تواند سبب سفیدی زودهنگام موهای سر شود. به نظر می‌رسد این داروها گیرنده تیروزین کیناز c-kit واقع در ملانوسیت‌ها را مهار کرده و از این طریق سبب کاهش تولید ملانین می‌شوند. تیروزین کیناز c-kit یک گیرنده روی سلول‌های سازنده ملانین است که اگر به هر دلیلی از عملکرد آن جلوگیری شود این سلول‌ها نمی‌توانند کار کنند. درنتیجه، ملانین کاهش یافته و به دنبال آن رنگدانه کمتری تولید می‌شود. داروی ضد مالاریای کلروکین از طریق یک مکانیسم ناشناخته، به طور انتخابی سبب کاهش تولید نوعی ملانین به نام فئوملانین می‌شود که مسئول تولید رنگدانه زرد مایل به قرمز است.

9) محصولات شیمیایی مخصوص مو و رنگ‌های مو

رنگ‌های شیمیایی و سایر محصولات مخصوص مو، حتی شامپو‌ها، نیز می‌توانند سبب سفید شدن مو شوند. بسیاری از این محصولات حاوی ترکیبات مضری هستند که باعث کاهش ملانین می‌شوند. هیدروژن پراکسید موجود در بسیاری از رنگ موها یکی از همین ترکیبات مضر است. مصرف بیش از حد محصولات دکلره‌کننده مو در نهایت می‌تواند به سفید شدن موهای سر منجر شود.

پیشگیری و رفع سفیدی مو

اگر عوامل ژنتیکی یا بالا رفتن سن در سفید شدن موهای شما نقش داشته باشند، متأسفانه هیچ راهکاری نمی‌تواند از سفید شدن آن‌ها جلوگیری کند یا این وضعیت را بهبود بخشد. اما اگر علت این عارضه بیماری خاصی باشد، درمان آن می‌تواند سبب بازگشت رنگدانه‌های مو شود.

اگر رژیم غذایی و کمبود ویتامین‌ها علت زمینه‌ای سفید شدن موهای سر باشند، اصلاح سبک تغذیه می‌تواند این مشکل را تا حد زیادی برطرف کرده یا حداقل از تشدید آن جلوگیری کند.

اگر افزایش سن در سفید شدن موهای شما نقش داشته باشد، متأسفانه هیچ راهکاری نمی‌تواند از سفید شدن آن‌ها جلوگیری کند.

رژیم غذایی سالم و کمبود مواد مغذی

اگر یک رژیم غذایی متعادل دارید، احتمال اینکه کمبود ماده مغذی خاصی سبب سفید شدن زودهنگام موهایتان شده باشد، بسیار کم خواهد بود. در صورتی که رژیم غذایی شما فاقد برخی مواد مغذی باشد، این امر می‌تواند تا حد چشمگیری بر تولید ملانین موجود در فولیکول‌های مو اثر منفی بگذارد. در این راستا، کمبود ویتامین B12 معمولاً مقصر اصلی است. با این حال کمبود فولات، مس و آهن نیز می‌تواند احتمال سفیدی زودهنگام مو را افزایش دهد.

مصرف مکمل‌های خوراکی می‌تواند این کمبودها را جبران کند. بنابراین رنگ مو به‌تدریج و پس از گذشت چند هفته به حالت طبیعی خود باز می‌گردد. با این حال، مشاوره با یک پزشک پیش از تهیه و مصرف این مکمل‌ها اکیداً توصیه می‌شود. پزشک پیش از تجویز این مکمل‌ها ابتدا آزمایش خون انجام می‌دهد تا از ضرورت مصرف آن‌ها اطمینان حاصل کند.

مصرف مکمل‌ها برای درمان سفیدی موها تنها زمانی مؤثر خواهد بود که کمبود مواد مغذی پس از انجام‌دادن آزمایش خون تأیید شده باشد.

مصرف بیشتر آنتی اکسیدان‌ها

رژیم غذایی فرد نقش ویژه‌ای در پیشگیری از رویش زودهنگام موهای سفید دارد. داشتن یک رژیم غذایی سرشار از آنتی اکسیدان‌ها می‌تواند استرس اکسیداتیو را کاهش دهد. ازجمله مواد غذایی غنی از آنتی اکسیدان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

میوه و سبزیجات تازه

چای سبز

روغن زیتون

ماهی

نکته: ترک سیگار نیز می‌تواند در پیشگیری از سفید شدن زودهنگام موها نقش به سزایی داشته باشد.

جمع‌بندی

سفید شدن موهای سر در نتیجه افزایش سن، امری طبیعی است. اما سفید شدن زودهنگام مو می‌‌تواند دلایل گوناگونی داشته باشد. اگر عامل سفیدی مو، کمبود مواد مغذی یا بیماری‌های زمینه‌ای باشد، در صورت برطرف شدن آن‌ها، رنگ مو به‌تدریج به حالت اولیه خود باز می‌گردد. اما اگر علت آن عوامل ژنتیکی و افزایش سن باشد، متأسفانه تا به این لحظه راهکاری برای برطرف‌کردن آن پیدا نشده است.

با این حال، داشتن یک رژیم غذایی متعادل، روتین مراقبت از مو و نیز اصلاح سبک زندگی می‌تواند روند سفید شدن مو را آهسته‌تر کند.